به چه مواردی فوریتهای پزشکی گفته می شود؟
بیماریها و حوادث اورژانس به مواردی اطلاق می گردند که در صورت عدم ارائه به موقع اقدامات امدادی - درمانی ، منجر به صدمات عضوی و یا جانی و نیز مشکلات روانی بیمار میشود.
مثالهایی از موارد اورژانس:
- اورژانس های قلبی
احساس درد و سنگینی یا فشار در قفسه سینه و احساس سوزش در ناحیه پشت جناغ، مواردی است که ما را به درد با منشاء قلبی مشکوک می نماید.
از علائم همراه بیماری های قلبی ، تنگی نفس ناگهانی ، ضربان نا منظم قلب به شکل ناگهانی ، فشارخون بالا و یا افت فشار خون ،حالت تهوع و استفراغ،تعریق و سوزش معده و عدم هضم غذا می باشد.
- اورژانس های تنفسی
یکی از نشانه های هشدار دهنده بیماری های تنفسی ، تنگی تنفس است. باید توجه داشت که " تنگی نفس به معنای تنفس تند نیست" بلکه حالتی است که فرد در آن وضعیت به سختی و به شکل غیر عادی تنفس می کند.
- اورژانس های گوارشی
از مواردی که در بیماریهای گوارشی، نیاز به مداخله اورژانس دارد، می توان به خونریزی های گوارشی ( استفراغ خونی یا مدفوع قیری شکل)، درد شکم به شکل حاد که با حساسیت شکم ، استفراغ و یا بی اشتهائی همراه است اشاره کرد. عوارض ناشی از ضربه های شدید به شکم نیز جزو موارد اورژانس تلقی می شود.
- اورژانسهای زنان و زایمان
در خانم های باردار، هرگونه سقط، تشنج، فشار خون بالا به همراه تاری دید و تورم دست و پا ، خونریزی های شدید و شروع دردهای زایمانی در صورتی که دسترسی به پزشک میسر نباشد، به عنوان بیماری های اورژانس مطرح هستند.
- اورژانس های اعصاب
موارد زیر در بیماری های اعصاب ، نیاز به مداخله اورژانس دارند:
۱- تشنج و حمله صرعی
۲- سکته مغزی با علائم فلج اعضا، اختلال تکلم و موارد دیگر
۳- اختلال سطح هوشیاری
۴- سردردهای شدید و ناگهانی به همراه سفتی گردن و استفراغ مکرر
۵- ضربه به جمجمه یا ستون فقرات به دنبال سقوط از بلندی ها و یا تصادف با خودرو
- اورژانسهای محیطی و شغلی
حوادث محیطی و شغلی، طیف وسیعی از موارد اورژانس را در بر می گیرند که مهم ترین آنها عبارتند از:
تصادف با وسایل نقلیه ، سقوط از بلندی ، سوختگی ، برق گرفتگی ، ریزش آوار ، مسمومیت های داروئی و شیمیائی ، خودکشی ، گزیدگی توسط مار، عقرب و سایر جانوران ، غرق شدگی.
- اورژانس های دستگاه اسکلتی
این بیماریها عبارتند از شکستگی های باز یا بسته استخوان ها ، در رفتگی در مفاصل و اندام ها ، پارگی وسیع بافت نرم در اندام های بدن.
اجزاء یک واحد امدادی اورژانس پیش بیمارستانی ۱۱۵ چیست؟
۱- پرسنل تخصصی (پرسنل با تحصیلات دانشگاهی -مدارک تحصیلی فوریتهای پزشکی ، پرستاری و بیهوشی)
۲- تجهیزات تخصصی اورژانس پیش بیمارستانی از جمله وسایل ثابت سازی و انتقال بیمار ، کیف احیاء به همراه داروهای ضروری و وسایل مدیریت راه هوایی می باشد.
۳- وسیله نقلیه که بسته به محل ماموریت و نوع ماموریت متفاوت می باشد (خوردروی آمبولانس ، موتور سیکلت یا هلی کوپتر امداد)
خودروی آمبولانس (تیپB)
بالگرد اورژانس (مدیکوپتر)
موتورلانس
bus-ambulanceاتوبوس آمبولانس
واحد اعزام شده در محل حادثه با انجام معاینه اولیه و گرفتن شرح حال از بیمار ، اقدامات اولیه از جمله باز کردن راه هوایی ، کنترل خونریزی و ثابت سازی اندام شکسته را انجام می دهد در ادامه با کمک وسایل مخصوص حمل بیمار ، مصدوم را به داخل آمبولانس انتقال داده و ضمن هماهنگی با اتاق فرمان برای تعیین مرکز درمانی پذیرنده بیمار ، ادامه درمان بیمار را در داخل آمبولانس انجام خواهد داد. چنانچه تعداد مصدومین درمحل حادثه بیش از یک مورد باشد و همگی نیاز به انتقال به مراکز درمانی داشته باشند ، اولین واحد امدادی اعزام شده به محل وظیفه بررسی همه مصدومین و انجام اقدامات اولیه برای آنها را دارد در واقع این واحد اعزامی وظیفه فرماندهی حادثه در بعد سلامتی صحنه حادثه را برعهده داشته و به دسته بندی مصدومین از نظر اولویت رسیدگی و دریافت خدمات اورژانسی و انتقال می پردازد.
چگونه با برقراری تماس تلفنی از خدمات اورژانس استفاده کنیم؟
_وقتی با تلفن اورژانس ( شماره ۱۱۵)تماس می‌گیرید، در مورد وضعیت فعلی بیمار و نوع حادثه از شما سوال می شود. اگر با چندین مصدوم مواجه شده‌اید، در درخواست خود به تعداد مصدومین و نوع آسیب آنها اشاره کنید اینکار باعث افزایش سرعت عمل و دقت تصمیم گیری در پرسنل اتاق فرمان اورژانس خواهد بود. اگر در مورد موقعیت مکانی خود مطمئن نیستید، هراس به خود راه ندهید. سعی کنید از افراد محلی و اطرافیان موقعیت جغرافیایی محل را جویا شوید.
در تماس با اتاق فرمان اورژانس سعی کنید خونسردی خود را حفظ کنید تا بتوانید تمام اطلاعات موردنیاز را ارایه کنید.
اطلاعاتی که باید در اختیار اورژانس قرار دهید؟
جزییات زیر ضروری هستند:
- شماره تلفن خودتان
- محل دقیق حادثه
در صورت امکان، نام یا شماره جاده را بدهید. هرگونه تقاطع یا نشانه دیگر را ذکر کنید.
- نوع و سنگینی مورد اورژانس ، به عنوان مثال «حادثه رانندگی دو ماشین جاده مسدود شده و سه نفر گیر افتاده است»
- تعداد، جنس و سن تقریبی مصدومان و هر چیزی که در مورد وضعیت آنها می‌دانید؛ به‌عنوان مثال «مرد، پنجاه و چند ساله، مشکوک به حمله قلبی، ایست قلبی».
- جزییات هر نوع خطر مثل گاز، مواد سمی، صدمه خطوط نیرو یا وضع آب و هوا (مثلاً مه یا جاده یخ زده)
اقدامات افراد حاضر در صحنه تا رسیدن واحد امدادی اورژانس ۱۱۵ چیست ؟
بعد از برقراری تماس با شماره ۱۱۵ و دادن شرح حال بیمار و آدرس محل حادثه به موارد زیر توجه نموده و خود و دیگران را ملزم به رعایت آنها بدانید.
۱-سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید و دیگران را نیز به آرامش و پرهیز از اقدام عجولانه تشویق نمایید.
۲-راه را برای رسیدن نیروهای امدادی به محل حادثه باز نگه دارید چنانچه باز کردن مسیر نیاز به کمک نیروی پلیس دارد حتما موارد را با پلیس ۱۱۰ در میان بگذارید. در تصادفات چنانچه محل حادثه در نقطه ای قرار دارد که هر لحظه امکان ورود ماشین های دیگر به محل حادثه و خطر برخورد با مصدومین و خودرو آنها وجود دارد ( بعد از پیچ یا نقاط کور)، در فاصله ای دورتر از محل حادثه دیگررانندگان را از وجود خطر در مسیر آگاه سازید.
۳-وسیله نقلیه خود را در محلی دورتر از محل حادثه پارک کنید.
۴-از جابجا کردن مصدومینی که امکان صدمات سرو گردن و ستون فقرات در آنها وجود دارد بپرهیزید. چنانچه محل حادثه احتمال آسیب بیشتر را برای مصدوم بهمراه دارد مانند زمانی که اتومبیل آتش گرفته و یا در حال سقوط در پرتگاه است با رعایت احتیاط و با حداقل حرکت ، مصدوم را از محل خارج سازید.
۵-چنانچه مصدوم در محل حادثه گیر افتاده مانند شخصی که در اثر تصادف در اتومبیل خود حبس شده و دربها باز نمی شود حتما از نیروهای امداد نجات ( در شهرها آتش نشانی و در جاده هلال احمر ) تقاضای کمک نمایید و حتی المقدور از اقدام برای رها سازی بیمار در شرایط عادی بپرهیزید.
۶-هرگز به بیمار و مصدومینی که هوشیاری آنها کامل نیست آب و غذا ندهید زیرا بدلیل عدم هوشیاری کامل و ناتوانی در بلع ، ممکن است آب و غذایی به بیمار می دهید راه هوایی بیمار را ببند و باعث خفگی وی شود.
در هنگام تماس با فوریتهای پزشکی (۱۱۵) چه مسائلی را باید رعایت کنیم؟
- حفظ خونسردی
- پاسخگویی به سوالات پزشکان و پرستاران ۱۱۵ (در مورد سن، جنس و تعداد مصدومین ، سابقه‌ی بیماری، نحوه‌ی بروز حادثه)
- دادن نشانی کامل و در صورت امکان نام یا شماره کوچه و خیابان (اگر در مورد موقعیت مکانی خود مطمئن نیستید ، هراس به خود راه ندهید ، سعی کنید از افراد محلی واطرافیان موقیعت جغرافیایی محل را جویا شوید).
- بکار بستن توصیه‌های پزشکان و پرستاران ۱۱۵ تا رسیدن اکیپ امدادی
- دادن اطلاعات در خصوص خطرات موجود در محل حادثه مثل وجود مواد سمی ، آسیب سیمهای برق یا وضعیت آب و هوا (مه یا جاده یخ زده)
فرآیند امداد خواهی و امداد رسانی :
فرایند امداد خواهی و امداد رسانی از تماس با شماره ۱۱۵ شروع شده و در مرحله تحویل بیمار به اولین مرکز درمانی پایان می پذیرد که به همین دلیل به آن اورژانس پیش بیمارستانی گفته می شود . در واقع کار اورژانس پیش بیمارستانی از صحنه حادثه تا مرکز درمانی تعریف شده و بعد از رسیدن به اولین مرکز درمانی بیمار یا مصدوم خود را به آنها تححویل می دهد. بر اساس نماد ستاره حیات فرایند امداد خواهی و امداد رسانی دارای شش مرحله به شرح زیر می باشد :
۱- تماس با شماره ۱۱۵ برای امداد خواهی:
برای اینکه یک فرایند امداد خواهی شکل بگیرید بایستی افراد حاضر بر بالین بیمار یا مصدوم با شماره ۱۱۵ تماس بگیرند.این شماره در سراسر کشور یکسان بوده و بر روی اتاق فرمان فوریتهای پزشکی زنگ می خورد.
۲- گرفتن شرح حال تلفنی:
پرسنل اتاق فرمان شامل: پزشک ، پرستار و اپراتور بی سیم می باشندکه در این بین کارشناسان پرستاری به تماسهای امدادخواهی پاسخ می دهند. وظیفه این کارشناسان گرفتن شرح حال تلفنی از وضعیت بیمار می باشد ودر صورتیکه شرح حال بیمار نشان دهنده حالت فوریتهای پزشکی باشد برای گرفتن آدرس محل حادثه و اعزام واحد امدادی اقدام می کنند.
تذکر : چنانچه شرح حال ارائه شده مربوط به موارد فوریتهای پزشکی باشد، پس از گرفتن آدرس دقیق، نزدیک ترین واحد امدادی به محل از طریق بی سیم یا تلفن اعزام خواهد شد. در مواردی که وضعیت بیمار اورژانسی نباشد با دادن اطلاعات لازم به تماس گیرنده وی را برای انجام اقدامات لازم راهنمایی می کنند.
۳- اعزام نزدیکترین واحد امدادی به محل حادثه :
با توجه به پراکنده بودن واحد های امدادی اورژانس پیش بیمارستانی در سطح شهرها و جاده ها ، اتاق فرمان اورژانس ضمن تماس با نزدیکترین واحد امدادی به محل حادثه آنها را برای انجام ماموریت فراخوان می کند. این پراکندگی در جاده ها بر اساس فواصل و در شهر ها بر اساس تعداد جمعیت تعریف شده اند.
در زمان اعزام واحد امدادی به محل حادثه ، اطلاعات لازم در مورد آدرس و شرح حال مصدوم حادثه از طریق بی سیم در اختیارپرسنل قرار می گیرد و کلیه زمانها (اعلام ماموریت، حرکت به محل ، رسیدن به محل ، حرکت از محل، رسیدن به مرکز درمانی) در اتاق فرمان توسط اپراتور بی سیم ثبت می گردد.در اتاق فرمان کلیه تماسهای تلفنی و بی سیمی از طریق سیستم ضبط مکالمات با درج تاریخ و زمان دقیق ثبت می گردد. در اعزام واحد امدادی، انتخاب نوع واحد امدادی بر اساس نوع حادثه و دسترسی به محل حادثه و داشتن کمترین زمان رسیدن بر بالین بیمار میباشد و ممکن است بصورت اعزام واحد آمبولانس ، موتورلانس یا مدیکوپتر و حتی در موارد امداد دریایی کشتی اورژانس باشد.
یکی از مشکلات موجود در راه امداد رسانی به حوادث خصوصا حوادث جاده ای وجود ترافیک در مسیر هست که اغلب توسط افراد حاضر در صحنه که برای تماشای صحنه حادثه از سرعت خود کم کرده اند یا حتی در محل توقف نموده اند بوجود می آید.بهترین اقدام و کمک افراد حاضر در صحنه حادثه برای تسریع در فرانید امداد رسانی این هست که راه را برای نیروهای امدادی باز کنند و خودروی خود را در نقطه ای دور از محل حادثه پارک نمایند.ضمن اینکه توقف بی مورد در صحنه حادثه ممکن است بدلیل وجود خطرات ثانویه در اینگونه صحنه ها باعث آسیب افراد غیر از مصدوم حادثه نیز بشود.
افراد حاضر در صحنه حادثه باید به این نکته توجه داشته باشند که تا حد امکان از جابجا کردن مصدوم تصادفی در صحنه حادثه خودداری کنند زیرا حرکت ناگهانی و جابجا کردن مصدوم خطر آسیب به ستون فقرات و قطع نخاع را به همراه دارد.
۴- رسیدن واحد امدادی به محل و انجام اقدامات فوری درمحل
زمانیکه واحد امدادی به محل حادثه رسید، ضمن رعایت ایمنی صحنه ، اقدام به گرفتن شرح حال بیمار و انجام معاینه فوری می نماید. یک سری از مشکلات بیمار یا مصدوم حادثه در اولویت رسیدگی هستند مثل باز کردن راه هوایی و رفع انسداد آن و یا کنترل خونریزی که تکنسین های فوریتهای پزشکی با تجهیزات و امکاناتی که در دسترس دارند برای رفع مشکلات بیمار اقدام خواهند کرد. برخی از مواردی که نیاز به اقدام فوری دارد و بایستی خدمات در صحنه حادثه به بیمار ارائه شود عبارتند از:
رفع انسداد راه هوایی، کنترل خونریزی،ثابت سازی اندامها ، احیاء قلبی ریوی، رگ گیری و شروع مایع درمانی می نماید.
۵- انتقال بیمار به داخل آمبولانس و حرکت به سمت مرکز درمانی :
پس از انجام اقدامات فوری، شرح حال بیمار از طریق تلفن یا بی سیم به اطلاع پزشک اتاق فرمان رسانده شده و پزشک درخصوص نوع مراقبت و داروهای مصرفی پرسنل را راهنمایی می کند.
تصمیم گیری در مورد اینکه بیمار به کدام مرکز درمانی انتقال داده شود برعهده اتاق فرمان می باشد. ملاکهای اتاق فرمان برای انتخاب نوع مرکز درمانی شامل :
- فاصله مرکز درمانی از محل حادثه
- مشکل بیمار و وضعیت فعلی وی از نظر بدحال بودن و نوع خدمات قابل ارائه در مرکز درمانی مورد نظر می باشد.بطور مثال در بسیاری از موارد بیمار به یک مرکز درمانی نزدیک است که در حال حاضر نوع خدمت لازم را ارائه نمی کند و یا تخت خالی در اورژانس ندارد که در این صورت بیمار توسط واحد امدادی به مرکز درمانی دیگری که در اولویت قرار دارد انتقال داده می شود.
برای انتقال بیمار به داخل آمبولانس وسایل و امکاناتی چون برانکارد آمبولانس، صندلی پله یا برانکارد برزنتی ممکن است استفاده شود. البته در موارد ترومایی ( موارد همراه با ضربه) ابتدا اندامهای مصدوم با وسایل لازم مثل تخته پشتی بلند و یا انواع آتل ثابت سازی شده و سپس به روش ایمن به داخل آمبولانس منتقل می گردد.
زمانیکه بیماربه داخل آمبولانس انتقال داده شد اقدامات تکمیلی از جمله معاینه کامل و گرفتن شرح حال تکمیلی انجام می شود. در مسیر انتقال بیمار به مرکز درمانی علایم حیاتی بیمار تحت نظر بوده و در صورت نیاز ، اقدامات درمانی تکمیلی مثل تجویز دارو و اکسیژن برای وی انجام می شود.
۶- تحویل بیمار به مرکز درمانی:
زمانیکه واحد امدادی به مرکز درمانی رسید بیمار یا مصدوم را به پزشک یا مسئول اورژانس با دادن شرح حال و پرکردن فرم گزارش ماموریت تحویل می دهد و در اینجا ماموریت این واحد امدادی به پایان می رسد.
آشنایی با تاریخچه علامت ستاره زندگی : (نماد اورژانس پیش بیمارستانی)
در سال ۱۸۶۲ ژان هنری دونان یک تاجر سوئیسی طی سفرهای تجاری خود از منطقه ای بنام سولفورینو میگذشت که صحنه جنگی برخورد کرد و از نزدیک دید که مجروحان زیادی در جنگ بدلیل جراحات مختصر و دریافت نکردن کمک جان خود را از دست می دهند. او پس از این سفر آنچه را دیده بود در کتابی بنام خاطره‌ای از سولفرینو شرح داد و خواستار تشکیل جمعیت‌های امدادی داوطلب برای تسکین آلام اینگونه آسیب‌دیدگان از جنگ شد. وی پیشنهاد داد که خدمت به زخمی‌های نظامی، فعالیتی بی‌طرف محسوب شود و انجمن ژنوی امور عام المنفعه با علاقه وافر از پیشنهاد وی استقبال کرد. در نهایت کنفرانس بین‌المللی ژنو با شرکت نمایندگان ۱۶ کشور در سال ۱۸۶۴ موافقتنامه ای را برای بهبود وضع مجروحان نظامی میدان جنگ تدوین کرد و بعد از آن با توجه به استقبال کشورها جمعیت صلیب سرخ جهانی تشکیل شد.
به خاطر ملیت دونان، صلیبی سرخ بر زمینه‌ای سفید (برعکس پرچم سوئیس) به عنوان نماد و علامت این جمعیت انتخاب شد. دولت عثمانی در سال ۱۸۷۶ به جای استفاده از نشان صلیب‌سرخ از معکوس رنگ‌های پرچم خود یعنی هلال‌احمر در زمینه سفید برای جمعیت‌ملی خود استفاده کرد. در سال ۱۹۶۳ میلادی، در ۸۸ کشور جهان جمعیت‌های ملی صلیب‌سرخ پدیدآمد.
دولت ایران در سال ۱۳۰۱ جمعیت ملی خود را تأسیس کرد، ولی به جای استفاده از نشان صلیب‌سرخ و یا هلال‌احمر علامت شیر و خورشید سرخ را به عنوان نشان جمعیت خود انتخاب کرد. علامت شیر و خورشید در کنفرانس ژنو در سال ۱۹۲۹ به عنوان نشان سوم مورد حمایت بین‌المللی، به تصویب رسید. از آن پس ۳ نشان صلیب‌سرخ، هلال‌احمر و شیر و خورشیدسرخ به عنوان نشانه‌ای رسمی و بین‌المللی شناخته شد.
پس از پیروزی انقلاب‌‌اسلامی و در سال ۱۳۵۹ دولت ایران با ارسال نامه‌ای به دولت سوئیس ، اعلام کرد که استفاده از شیر و خورشید سرخ را به حالت تعلیق درآورده و به جای آن از نشان هلال‌احمر استفاده خواهد کرد.
تشکیل جمعیت صلیب سرخ بعنوان نیروی امدادی داوطلب تجربه خوبی برای کمک کردن به مردم در حوادث بزرگی مانند سیل ، زلزله و جنگ بود ولی هر روز حوادث ناگوار زیادی در محیط زندگی برای انسانها رخ می داد که نیاز به کمک فوری داشتند ولی دسترسی سریع برای دریافت این خدمات بخصوص خدمات تخصصی فوریتهای پزشکی وجود نداشت. بطور مثال فردی که از یک بلندی سقوط می کند و دچار شکستگی در اندامها می شود یا فردیکه دچار درد قلبی شده و الان نیاز فوری به کمک دارد یا کسی که بر اثر حوادث کار دچار آسیب شده. بر همین اساس اولین بار در کشور آمریکا سیستمی برای رسیدگی به موارد فوریتهای پزشکی و با امکان ارائه خدمات ۲۴ ساعته بوجود آمد که نام این سیستم را اورژانس پیش بیمارستانی گذاشتند.(Pre-hospital system) برای اینکه مردم این مجموعه جدید را بشناسند نمادی برگرفته از همان صلیب را در نظر گرفتند و این بار بجای صلیب ۴ پره آنرا ۶ پره ساختند (هر پره نمادی از یک مرحله از کار سیستم اورژانس است) رنگ آنرا نیز مخالف رنگ صلیب سرخ یعنی به رنگ آبی انتخاب کردند و برای نشان دادن کار تخصصی آن از نماد مار و عصا که نمادی از علم طب و پزشکی می باشد استفاده شد. به این لوگو ستاره زندگی گفته می شود.
دلیل استفاده از نماد مار و عصا در پزشکی این است که در یونان باستان مار را الهه سلامتی و سالم بودن می دانستند برای همین هم امروز ما به افراد مریض ، بیمار می گوییم یعنی کسی که مار ندارد یا مار با او نیست. ضمنا نماد عصا برگرفته از عصای اولین پزشک یونانی بنام اسقلبیوس می باشد که ترکیب مار (الهه سلامتی) با عصای اسقلبیوس اکنون بعنوان نماد متداول برای امور پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد.
